Zirai don vuran 16 meyve türü için destek açıklaması

Bakan Yumaklı, merkeze bağlı Sıvacı köyünde zirai dondan etkilenen fındık bahçesinde incelemelerde bulundu, ilgililerden ve üreticilerden son duruma ait bilgi aldı.

Ülkeyi etkileyen zirai don olayından sonra Malatya’da kayısıyla alakalı çalışmaları yerinde incelediklerini belirten Yumaklı, artık de Giresun’da don hadisesinden etkilenen ekonomik pahası çok değerli bir eser olan fındıkla ilgili temaslarda bulunduklarını söz etti.

Yumaklı, 2024’te 717 bin ton fındık üretimi gerçekleştiğini vurgulayarak, “Bunun 324 bin tonu ihraç edildi, yaklaşık 2,7 milyar dolarlık bir gelir ülkemiz iktisadına katılmış oldu. Elbette zirai don olayıyla alakalı bilhassa çok yıllıklı bitkiler dediğimiz meyve çeşitlerinde farklı derecelerde etkilenmeler oldu. Ben bilhassa Giresun’un fındık üretimindeki yüzde 13’lük hissesiyle kıymetli tesire sahip olması sebebiyle buradan açıklama yapma muhtaçlığı hissettim.” dedi.

Küresel iklim değişikliğinin tesirinin artık yadsınamaz bir gerçek olduğunun altını çizen Yumaklı, şöyle devam etti:

“Son 30 yılın en düşük sıcaklığı kayıtlara geçmiş oldu. Artık bundan sonra da çok farklı vesilelerle tahminen kimi yerde zirai don, kimi yerde sel, taşkın ya da kuraklık üzere farklı biçimlerde bu iklim tesiri karşımıza gelmiş olacak. Tarihin en büyük don olayından bahsediyoruz, 34 ilimiz etkilendi. Giresun da dediğim üzere bu vilayetlerden bir tanesiydi, bilhassa aşikâr bir rakımın üzerindeki tarlalar, bahçeler çok daha fazla etkilendi. Daha birinci andan itibaren gruplarımız alandaydı.

Burada bir parantez açmak istiyorum. Şubat ayının sonlarında Mersin, Adana ve Hatay’da da emsal formda, o bölgede üretilen eserlerin ziyan görmesi kelam konusu olmuştu. Tekrar orada da birebir formda arkadaşlarımız birinci andan itibaren üreticilerimizin yanında oldular. Burada yalnızca olay olduktan sonra değil, olmadan önce de meteorolojinin ikazları nispetinde ne yapılması gerekiyorsa bunu da üreticilerimizle birlikte yapmak üzere tekrar arkadaşlarımız alandaydı. Geçtiğimiz salı gününden itibaren aslında yaşanan bu son don olayının tesirlerini azaltmak üzere arkadaşlarımız çalışmalarına devam etti.”

“TARSİM sigortası olanlar, sigorta poliçelerinin kapsamında olanlarının ödemelerini alacak”

Yumaklı, bugünün teknolojilerinin yetebildiği, don olayının tesirini azaltabilecek şeylerin sonlu olduğunu, hasebiyle da birtakım meyvelerde fazla hasar meydana geldiğini vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:

“Cumhurbaşkanımız açıkladı, tespitler devam ediyor. Bu tespitlerin devamından sonra TARSİM sigortası olanlar, sigorta poliçelerinin kapsamında olanlarının ödemelerini alacaklar. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı fakat sigortası olmayanlar için de bu hasar tespit çalışmalarının sonrasında hasarları nispetinde don hadisesinin olduğu vakte kadar o tarla için, o bahçe için ne harcama yapılmışsa, ne masraf olmuşsa onların bedelini de hasarları nispetinde alacaklar. Kolaylaştırmak için tabir etmek istiyorum. Diyelim ki siz bahçenize 1000 liralık masraf yaptınız, hasarınız yüzde 100 ise o 1000 lirayı alacaksınız, hasarınız yüzde 50 ise 500 lirasını alacaksınız.

Elbette bu bir süreç ve bir takvimi var. Büsbütün fiziki kaidelerin da bu hasar tespitine müsaade vermesi gerekir. Kimi yerlerde bu daha çabuk olacaktır, birtakım yerlerde tahminen biraz sarkacaktır lakin bu süreci gerçekleştirmiş olacağız. Çoklukla açıklamalarımızı yaparken meyve çeşitlerinde diye bahsettik, 34 vilayette 16 çeşit eserin etkilendiğinden bahsettik. Çok sıklıkla geldiği için artık bu eserlerin hangilerinin olduğunu birinci sefer burada açıklamak istiyorum; armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fındık, kayısı, kiraz, limon, mandalina, nektarin, portakal, şeftali, üzüm ve fıstık.”

TARSİM’in ehemmiyetine dikkati çeken Bakan Yumaklı, şunları kaydetti:

“Ekonomik yükü çok yüksek olan ya da bir ilin geçim kaynağı olarak adledilebilecek eserlerin sigorta oranları maalesef düşük, istediğimiz düzeyde değil. Bugünden itibaren, bugünden tezi yok bütün üreticilerimizi TARSİM sigortası yapmaya bu vesileyle davet etmek istiyorum. Elbette biz bunların çalışmalarını yapacağız, çok farklı tahminen kampanyalarla yapılması gereken birtakım uygulamalarla bunların dağılmasını, genişlemesini sağlayacağız lakin şunu belirtmek istiyorum: Bu, yalnızca devletin isteği nispetinde başarılı olabilecek bir konu değil, üreticilerimizin de buna dayanak vermesi gerekir.

Diyelim ki sizin eserinizin dondan ya da farklı iklim şartlarından etkilenmesi kelam konusu olabilecek, bunun için de birtakım ekipmanlar var, siz bu ekipmanları almak istediğinizde bunun yarısını devlet olarak biz karşılıyoruz zati. Şayet devlet olarak yarısını karşıladığımız bu ekipmanı siz kullanıyor iseniz bunun tarım sigortası poliçe bedelini yüzde 25 ile yüzde 35 ortasında bir iskontoyla yapıyoruz. Şayet bu bahçe sahibi bayan ise genç ise bu kardeşlerimizin de bu poliçe bedellerinden aşikâr oranlarla indirim almasını sağlıyoruz. Aslında bakarsanız poliçenin yapılması yalnızca bir iradeye kalmış oluyor.”

Yumaklı, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Çoğu yerde söylentiyle işte çok farklı şeyler duyuyoruz. Buradan tekrar belirtmek istiyorum. Poliçe üretimiyle alakalı yani sigorta üretimiyle ilgili sağdan soldan söylenenlerle değil, bizim arkadaşlarımızın söyledikleriyle lütfen süreç yapılsın, buna nazaran hareket edilsin. Ben esasen ilgili arkadaşlarımıza da gerekli talimatı verdim, bu hasar belirleme ve tespit çalışmalarından sonra Türkiye’de arkadaşlarımızın gitmediği, uğramadığı, bunların anlatılmadığı hiçbir nokta olmayacak. Zira biz bu mevzudaki hani yalnızca duyumlara ya da söylentilere nazaran sigorta yapılmadığıyla ilgili de maalesef birtakım bilgiler edinmiş olduk bu süreçte. Hasebiyle kesinlikle halletmemiz gereken öteki bir konu.”

“Zirai don olayında yağlı tohumların etkilenmesi kelam konusu olmadı”

Bakan Yumaklı, gündeme getirilen birtakım bahislere ait de şu değerlendirmede bulundu:

“Bu olaydan sonra gerçekliği maalesef bizim tarafımızdan bu biçimde olmadığı tabir edilen konuların tekrar tekrar gündeme getirildiğini görüyoruz. Ne pekala bu? Bu zirai don olayında etkilenen yalnızca meyve tipleri oldu, bu bahsetmiş olduğum 16 tıp. Bunun dışında ülkemiz için değerli olan stratejik eserler diye tabir ettiğimiz buğday, arpa ve gibisi hububat, fasulye, nohut, mercimek üzere baklagiller, ayçiçeği ve kanola üzere yağlı tohumların etkilenmesi kelam konusu olmadı. Yani şöyle bir ibare var, kullanılıyor bu, ‘Artık yurt dışına bağımlıyız, besin arz güvenliği açısından çok büyük sorun olacak ülkemizde.’ Bu türlü bir şey katiyen kelam konusu değil. Bahsetmiş olduğum tesir bu eserlerde oldu, bu eserlerin yetiştirildiği vilayetlerde oldu. Ülkemizin rastgele bir biçimde besin arz güvenliğine ait sorun yaşaması kelam konusu değil. Bu sözleri söyleyenlerin emellerini kendilerine bırakıyorum.

Hatta ben bu uyarıyı yaptıktan sonra, ‘Köylüye niçin bu türlü söylüyorsun?’ diyorlar diye de öbür dedikodu yayılmaya başladı. Benim burada bahsettiğim üreticiler, köylüler, çiftçiler değil; sorumluluk sahibi olması gereken, temsiliyeti olanların bu bahislerdeki açıklamaları. Bunun ne üreticiye ne tüketiciye yararı var, yalnızca tabiri caizse kaos ortamı oluşturmakla ilgili bir niyet. Hiçbir halde bunlara prestij edilmemesini bilhassa istirham ediyorum. Bizim ülkemiz güçlü bir ülke, Sayın Cumhurbaşkanımızın bu konulardaki hassasiyetini herkesin bildiğini de görüyoruz, müşahede de ediyoruz. Münasebetiyle bunlara vaziyet ederken hiç olmayan birtakım ortamların varmış üzere sunulmasının da gerçek olmadığını, hiçbir kimseye yarar sağlamayacağını ve bu fikirlerin arka niyetli fikirler olduğunu tekrar söz etmek istiyorum.”

Yumaklı, 16 eserin ekildiği ve hasadının yapıldığı vilayetlere “geçmiş olsun” dileklerini iletti.

İnceleme sırasında Giresun Valisi Mehmet Fatih Serdengeçti, AK Parti Giresun Milletvekilleri Ali Temür ve Nazım Elmas, TARSİM Giresun Bölge Müdürü Bülent Yaşaroğlu, İl Tarım ve Orman Müdürü Muhammet Angın, Giresun Orman Bölge Müdürü Ahmet Ulukan, Giresun Ziraat Odası Lideri Nurittin Karan da yer aldı.

“46 vilayette, 624 yerde farklı versiyonlarıyla bu çaba devam ediyor”

Yumaklı, Ziraî Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bünyesindeki Fındık Araştırma Enstitüsü’nde yaptığı açıklamada, enstitünün dünyada örneği bulunmayan 90 yıllık bir kurum olduğunu söyledi.

Enstitüde bilhassa kalite, randıman artışı ve yeni AR-GE çalışmaları yapıldığını belirten Yumaklı, son periyotta ise Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü ile fındık bahçelerinin yenilenmesine ait değerli çalışmalar ortaya konulduğunu tabir etti.

Küresel iklim değişikliğinin çok çeşitli tesirlerinin artık şiddetli halde görülmeye başladığını vurgulayan Yumaklı, bazen zirai don, bazen de kahverengi kokarca üzere zararlıların tesirleriyle bunları gözlemlediklerini anlattı.

Yumaklı, kahverengi kokarcanın yalnızca bu yıla ilişkin bir bahis olmadığının altını çizerek, şöyle devam etti:

“2017 yılında ülkemize Gürcistan’dan giriş yapmış bir zararlıdan bahsediyoruz fakat 2022-2023 pandemi yaptığı bir periyoda denk geldi. Kahverengi kokarcanın tesirlerinden muzdarip olan 13 vilayetimizin valileriyle birlikte kasım ayında bir toplantı yaptık. Orada uğraş planımızı oluşturduk, daima birlikte istişare ettik ve uygulamaya aldık. 46 vilayette, 624 yerde farklı versiyonlarıyla bu gayret devam ediyor.”

Sadece ilaç değil biyoteknik uğraşın de kıymetli olduğunu vurgulayan Yumaklı, feromon tuzaklardan kahverengi kokarcanın düşmanı olan samuray arısına kadar birçok yolu kullandıklarını aktardı.

Kahverengi kokarcayla çabada, kırsalda ilaçlanması gereken depo, odunluk, kullanılmayan bina üzere yaklaşık 400 bin yapı olduğunu varsayım ettiklerini lisana getiren Yumaklı, lakin uygulamaya başlandıktan sonra 660 binin üzerinde bu çeşit yapının ilaçlandığını kaydetti.

“1 milyon samuray arısını tabiata salmış olacağız”

Yumaklı, samuray arısı üreten Fındık Araştırma Enstitüsünün biyoteknik çabanın kıymetli örneklerinden biri olduğunu belirterek, şu değerlendirmede bulundu:

“Bütün dünyada, kahverengi kokarcayla çaba eden ülkelerin, samuray arısı üretimiyle ilgili yayımladıkları sayılar var. Şu ana kadar bizim gördüğümüz, farklı ülkelerin en fazla 240 bin üreteni oldu. Fakat geçtiğimiz yıl yalnızca Türkiye çapında 200 bin üretilmişti, TAGEM’in bağlı enstitüleri 1 milyona kadar çıkmış olacak. Yani kahverengi kokarca çabasıyla 1 milyon samuray arısını biz tabiata salmış olacağız.”

Kahverengi kokarcanın sabit bir ziyanlı olmadığını lisana getiren Yumaklı, “35 kilometre uçabilen, çok kolay kolay da etkilenmeyen bir ziyanlı. Başta fındık ağaçları olmak üzere çok kıymetli ölçüde yeşil meyvelere, sebzelere ziyan veriyor, münasebetiyle bu gayret son derece değerli.” diye konuştu.

Mücadelenin, yalnızca Bakanlığın yaptığı hareket planını uygulanmasıyla mümkün olmayacağını söz eden Yumaklı, “Aynı vakitte vatandaşlarımızın da bize bu mevzuda takviye olmaları gerekiyor. Bunu daima tabir ediyoruz yani bir bölgede, bir köyde, bir alanda yüzde 90 oranında siz gerekli ilaçlamayı yaparsınız fakat yüzde 10 buna ilgi göstermezse, daha sonra yapmış olduğunuz tüm çabanın boşa gitmesi mümkün.” dedi.

Yumaklı, kahverengi kokarcayla çaba alet ve ekipmanlarının kırsal kalkınma dayanakları ortasına alındığını ve yüzde 50 hibe dayanağı sağlandığını söyledi.

Kahverengi kokarcayla gayrete katkı veren tüm paydaşlara teşekkür eden Yumaklı, “Çünkü bu tam bir uğraş, bu gayretten galip geleceğiz, ondan hiçbir kuşkumuz yok. Yalnızca biraz sabır, disiplin ve daima birlikte çalışmaya muhtaçlık var.” sözlerini kullandı.

Yumaklı, Fındık Araştırma Enstitüsündeki Biyolojik Çaba Laboratuvarı’nda tabiata salınacak samuray arılarının ana kolonilerinin parazitlenmesini gerçekleştirdi.

Keşap ilçesi Düzköy köyündeki ilaçlama çalışmalarını da inceleyen Yumaklı, feromon tuzaklarla ilgili bilgi aldı.

AA