Madonna della Rosa’nın gizemi: Ünlü tablonun sırrını yapay zeka çözdü
Raphael’in ünlü yapıtı Madonna della Rosa’nın sol üst köşesinde yer alan ve Madonna, Çocuk ve St. John’un ardında duran St. Joseph, başkalarından daha farklı bir biçimde resmedilmiş üzere gözüküyor. Bu durum, akademisyenlerin uzun vakittir Madonna della Rosa tablosundaki St. Joseph’in Raphael tarafından değil, öbür biri tarafından resmedildiğini düşünmesine sebep oluyor.
Eseri izlerken Raphael’in St. Joseph’i farklı biçimde resmetmesi için pek çok muhtemel neden düşünülebilir. Lakin günümüzde, yapay zeka sayesinde artık bu tabloyu farklı bir bakış açısıyla inceleyebiliyoruz. Görünüşe nazaran bir araştırma takımı, bu mevzuda kesin bir sonuca ulaşmayı başardı. Tablonun art planında yer alan bu yüz, Raphael tarafından resmedilmemiş. Bunun nedeni bilinmese de, bu yüzün öteki biri tarafından yapıldığı anlaşılıyor.
ScienceAlert’in bildirdiğine nazaran, Birleşik Krallık ve ABD’den araştırmacılar, özel bir tahlil algoritması geliştirerek, yayınladıkları bir araştırma makalesiyle bu spekülasyonların doğruluğunu kanıtladı. Yapay zeka, yapıtı tahlil ederken dört yüzün de tıpkı eller tarafından çizilmediğini gösterdi. Lakin yapay zeka St. Joseph’in yüzünü öteki birinin çizdiğini söyleyebilse de, kimin çizdiğini belirlemesi mümkün gözükmüyor.
Profesör Hassan Ugail, araştırma birinci yayınlandığında yaptığı açıklamada, “Derin özellik tahlili kullanarak, bilgisayara Raphael’in stilini fırça darbelerinden renk paletine, gölgelendirmeye ve yapıtın her istikametine kadar öğretmek için özgün Raphael fotoğraflarının fotoğraflarını kullandık” dedi ve ekledi: “Bilgisayar, insan gözünün göremeyeceği mikroskobik düzeyde ayrıntıları görebiliyor.”
Araştırmacılar, Microsoft’un evvelce eğitmiş olduğu ResNet50 isimli bir yapay zeka mimarisini yine kullanarak, bunu Raphael’in fotoğraflarını tanımlamak için, daha evvel sanatkarın yapıtlarını tanımlamada %98 oranında muvaffakiyet gösteren bir Dayanak Vektör Makinesi makine tahsili tekniğiyle birleştirdi. AI modeli, daha evvel fotoğrafların tamamına bakıyordu. Fakat bu sefer modelden evvel Madonna della Rosa’nın tamamına bakması, sonra da yüzlere odaklanması istendi.
Yapay zekanın tablonun tamamına ait tahlili kesin bir sonuç vermedi. Lakin farklı kısımları incelediğinde, Raphael’in St. Joseph’in yüzünü çizmediğini belirledi. ScienceAlert, Giulio Romano’nun bu dördüncü yüzü çizmiş olabileceğini öneriyor olsa da, bu bahiste kesin bir şey söylemek şimdilik mümkün değil. Tahminen gelecekte benzeri bir algoritma, kâfi sayıda eser kullanılarak bu yüzün yaratıcısını belirlemek için de kullanılabilir. Lakin modelin bir yapıtı yahut eser kısmını hangi sanatkarın resmettiğini anlaması için, o kısmı yahut yapıtı resmeden sanatkarın kâfi sayıda yapıtını görmüş olması gerekiyor.
Madonna della Rosa’nın hikayesi
Madonna della Rosa, 1518 – 1520 yılları ortasında tuval üzerine resmedildi. Raphael, eser üzerinde çalışmasını bitirdikten sonra muhtemelen kimsenin sorgulamayacağını bilerek, tablonun o köşesini çıraklarından birine emanet etmiş olabilir. Raphael’in 1520’de öldüğü düşünülürse, ona yakın birinin tabloyu tamamlayıp sipariş sahibine teslim etmesi de olasılıkların ortasında yer alıyor. Lakin bunların tamamının yalnızca birer spekülasyon olduğunu bir kere daha vurgulamakta yarar olacaktır.
Sanat uzmanları, 1800’lerin ortalarına kadar, tablonun bir diğer sanatçı tarafından tamamlanıp tamamlanmadığını sorgulamaya başlamadı. Ayrıyeten, Madonna della Rosa’nın Wikipedia sayfasında da belirtildiği üzere, Raphael’in yapıta ne kadar katkıda bulunduğu da meçhuldü. Fakat yapay zeka, en azından tablodaki üç yüzün Raphael tarafından çizildiğini doğrulayabiliyor…
