Rusya-Ukrayna savaşı nasıl başladı? Adım adım tüm yaşananlar
Dünya, bugün İstanbul’da yapılacak Rusya- Ukrayna görüşmelerine odaklandı. Ukrayna’nın Zelenski-Putin görüşmesi yapılması davetine Kremlin’den olumsuz karşılık geldi. Fakat Putin üst seviye Rus diplomatlar ve savunma yetkililerinden oluşan bir heyeti görevlendirdi. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmek için Ankara’ya geldi.
2022’DEN BU YANA BİR İLK
Rusya ve Ukrayna heyetlerinin 2022 yılından bu yana birinci sefer direkt görüşmelerde bulunmak üzere bugün İstanbul’da bir ortaya gelmesi bekleniyor.
Rusya devlet haber ajanslarından TASS’ın görüşmelere aşina bir kaynağa dayandırdığı habere nazaran, Ukrayna bahisli görüşmeler bugün Türkiye saatiyle 10.00 sıralarında başlayacak ve basına kapalı olarak gerçekleştirilecek.
“Görüşmelerin saat 10.00 civarında Dolmabahçe’de başlaması kuvvetle muhtemel” diyen kaynak, görüşmelerin Dolmabahçe Sarayı’ndaki Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nde olacağı bilgisini de verdi.
RUSYA UKRAYNA SAVAŞI NASIL BAŞLADI?
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının akabinde 1991’de bağımsızlığını kazanan Ukrayna, hem tarihi hem de etnik bağlar nedeniyle Rusya ile yakın ilgiler içinde kaldı. Fakat Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Avrupa Birliği’ne (AB) yakınlaşma gayretleri Moskova nezdinde güvenlik tehdidi olarak algılandı ve iki ülke ortasında tansiyon artmaya başladı.
2014 YILINDA KIRIM İLHAK EDİLDİ
Şubat–Mart 2014’te, Rusya’ya ilişkin “yeşil adamlar” olarak anılan üniformalı askerler, Ukrayna’nın yarı özerk Kırım Yarımadası’na girerek denetimi ele geçirdi. 20–27 Şubat 2014 periyodunda başlayan bu harekât, memleketler arası hukuka alışılmamış ilhakla sonuçlandı.
Aynı yıl Nisan’dan itibaren Donetsk ve Luhansk bölgelerinde, Moskova takviyeli ayrılıkçı “halk cumhuriyetleri” fiilen kuruldu ve Doğu Ukrayna’da silahlı çatışmalar başladı. Bu birinci basamaktaki çatışmalarda 2014–2021 ortasında 14.000’den fazla kişi hayatını yitirdi.
2021’DE YIĞINAK BAŞLADI
2021’in son çeyreğinde, Rusya hudut boyunca on binlerce asker, tank ve topçu yığınağına başladı; ocak ve şubat aylarında Beyaz Rusya’yla (Belarus) ortak tatbikatlar düzenlendi. Moskova, Ukrayna’nın NATO’ya katılmasını engelleyecek “güvenlik garantileri” talep etti; Batılı ülkeler ise bu talepleri reddetti ve yaptırım tehdidini artırdı.
SAVAŞ 24 ŞUBAT 2022’DE BAŞLADI
24 Şubat 2022 sabahı, Rusya ordusu Belarus, Rusya anakarası ve daha evvel ilhak edilen Kırım’dan Ukrayna’ya geniş çaplı akına geçti. Hava, kara ve deniz ögeleriyle başlatılan bu “özel askeri operasyon”, aslında II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’nın en büyük ve en ölümcül savaşı olarak nitelendiriliyor.
Hızlı ilerleyişi öngörülmesine karşın, Ukrayna savunması başşehri müdafaayı başardı ve çatışmalar seyrini uzun vadeli bir bombardıman ve kuşatma savaşına dönüştürdü.
İŞTE ADIM ADIM RUSYA-UKRAYBA SAVAŞINDA YAŞANANLAR
Eylül 2022: Rusya, dört bölgeyi (Donetsk, Luhansk, Herson, Zaporizhzhia) ilhak ettiğini ilan etti; alanda hâlâ denetim edilen toprak oranı yaklaşık %20’ye ulaştı.
9–11 Kasım 2022: Ukrayna Kuvvetleri, stratejik kıymetteki Herson kentini ve sağ kıyı bölgelerini geri aldı.
Haziran 2023: Rusya hududundaki en güçlü paralı asker grubu Wagner, lideri Prigozhin öncülüğünde kısa vadeli bir isyan gerçekleştirdi. Bir gün sonra varılan mutabakatla huzursuzluk dindirildi, fakat Rusya’nın askerî komuta yapısında kalıcı yaralar açtı.
2024 yılının başında; ABD Kongresi tarafından onaylanan 61 milyar dolarlık yeni askeri ve ekonomik yardım paketi, Ukrayna’nın 2025 baharında planladığı kapsamlı karşı taarruz için altyapı ve lojistik hazırlıkları finanse etti.
2024 boyunca karşılıklı topçu atışları, drone taarruzları ve sonlu taarruzlar ağırlaştı; cephe sınırı yine büyük ölçüde sabit kaldı.
Mayıs 2025’te uzlaşı arayışları kapsamında İstanbul’da yeni barış görüşmeleri planlandı. Rusya, direkt Putin’in iştirakini netleştirmeyip Vladimir Medinsky liderliğindeki bir heyet göndereceğini duyurdu. Zelenskiy ise sadece şahsen Putin’le görüşeceğini ısrarla belirtti. Global aktörlerden ağır diplomatik uğraşlar sürüyor.
Savaş hâlâ devam ediyor; Rusya yaklaşık %20 oranında Ukrayna topraklarını işgal altında tutuyor ve her iki tarafta da on binlerce kayıp verildi.
RUSYA NE İSTİYOR?
Rusya, 2014’te ilhak ettiği Kırım’ın yanı sıra 2022’de ilhakını ilan ettiği Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporizhzhia’nın memleketler arası alanda “Rus toprağı” olarak tanınmasını kaide koşuyor. Bu dört bölgeye karşın alanda hâlâ tam denetimi olmayan Moskova, bunları kayıtsız koşulsuz iade edilmeyecek topraklar olarak görüyor.
Bu talepler hem Ukrayna hem de Batılı aktörler tarafından “müzakere edilemez” olarak görülüyor; zira Ukrayna’nın egemenlik hakları ve anayasal sistemiyle direkt çelişiyor. Münasebetiyle şu ana dek barış görüşmelerinin ilerlemesi, Moskova’nın bu maksimalist kaidelerinden vazgeçmesine bağlı üzere görünüyor.
