Ay’ın iki yüzü arasındaki dikkat çeken fark

Elde edilen datalar, Ay’ın Dünya’ya bakan “yakın yüzü” ile art planda kalan “uzak yüzü” ortasında temel farklılıklar olduğunu gösteriyor. Yakın yüz, lavla kaplı geniş düzlüklerden oluşurken; uzak taraf daha engebeli ve yapısal olarak daha sert.

Araştırma, iki ila üç milyar yıl evvel meydana gelen volkanik faaliyetlerin, radyoaktif elementlerin Ay’ın iç yapısında istikrarsız biçimde dağılmasına yol açtığına dair teorilere güçlü bir destek sağlıyor.

Güneş Sistemi Dinamikleri Kümesi yöneticisi Ryan Park, “Ay’ın yakın tarafının uzak tarafına nazaran daha fazla esnediğini bulduk” diyerek bu esneklik farkının, iç yapının temelden farklı olduğuna işaret ettiğini belirtti.

Yerçekimi dataları, 2011–2012 yıllarında Ay’ın yörüngesinde dönen GRAIL misyonunun Ebb ve Flow isimli iki uzay aracıyla toplandı. Bilim insanları, bu datalarla Ay’ın bugüne kadarki en ayrıntılı yerçekimi haritasını oluşturdu.

Park’ın tabirine nazaran, elde edilen sonuçlar başlangıçta o kadar şaşırtıcıydı ki, hesaplamalar tekraren tekrarlandı. Bu süreç toplamda 10 yıl sürdü. 

Yeni model, Ay’ın Dünya’nın kütleçekimi nedeniyle nasıl esnediğini de gösteriyor. Tıpkı Ay’ın Dünya’daki gelgitleri etkilediği üzere, Dünya da Ay’da misal bir kuvvet uyguluyor.

Aynı teknik daha evvel asteroit Vesta üzerinde uygulanmış, Vesta’nın sanıldığından daha küçük ya da olmayan bir çekirdeğe sahip olabileceği ortaya konmuştu. Ayrıyeten Jüpiter’in volkanik uydusu Io’nun magma okyanusuna sahip olma mümkünlüğü da bu teknikle zayıf bulunmuştu.

Ryan Park, “Yerçekimi, bir gökcisminin içini anlamada yüzeye muhtaçlık duymadan bize eşsiz bir bakış açısı sunuyor” diyerek, bu usulün gezegen keşiflerinde ne kadar bedelli olduğunu vurguladı.