‘Çağımızın hastalığı’ hemoroid: Nasıl önleriz, nasıl başa çıkarız?
Hemoroid, basur ya da nam-ı öteki mayasıl. Tabiatı prestijiyle pek konuşulmayan fakat sık görülen, çok da rahatsızlık verebilen bir hastalık.
“Çağımızın hastalığı” demek yanlış olmaz. Zira nedenleri çok tanıdık:
- Çok uzun mühlet oturmak
- Çok uzun mühlet tuvalette oturmak
- Hareketsiz yaşam
- Obezite,
- Aşırı işlenmiş besinlerle beslenmek
- Yeterince lifli/posalı besin tüketmemek
- Yeterli sıvı almamak
- Stres
Peki, hemoroid nedir, nasıl kaçınabilir ve başımıza gelirse neler yapabiliriz?
HEMOROİD NEDİR?
Atılım Üniversitesi öğretim üyesi ve Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Muharrem Öztaş hemoroidi şu halde açıklıyor:
“Genel cerrahi pratiğinde en sık karşılaştığımız, çok önemli bir toplumsal bölümü ilgilendiren, semptomatik olduğu vakit önemli iş gücü kaybına da neden olan, hastaların konforunu önemli bozan bir hastalık.”
Aslında, hastalığa yalnızca “hemoroid” demek teknik açıdan yanlış.
BBC Türkçe‘ye konuşan Türk Kolon ve Rektum Cerrahisi Derneği Başkanı ve Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Feza Yarbuğ Karakayalı şöyle açıklıyor:
“Hemoroid aslında hepimizde olan bir organ. Anal kanal içerisinde yer alan, damarlardan ve bağ dokusundan oluşan bir organ. ‘Hemoridim var’ demek yanlış, ‘Hemoroidal hastalığım var’ demek lazım.”
Doç. Dr. Öztaş da hastalığın sistemini anlatırken, “Hemoroidin vakitle sarkması, genişlemesi sonrası belirti gösterir hale gelir. Kaşıntı, ağrı, kanama üzere şikayetlere neden olduğu vakit biz buna hemoroidal hastalık diyoruz” sözlerini kullanıyor.
Getty Images Hemoroidal hastalıktan kaçınmak için kabızlığı önlemek hayati değerde. NE SIKLIKTA GÖRÜLÜYOR?
Sık görüldüğü bilinse de bunu destekleyecek bilimsel bir bilgi yok. Düzgün huylu bir hastalık sayıldığından istatistiği tutulmuyor.
Dr. Muharrem Öztaş da “Hemoroidi apandisit, safra kesesi, fıtık ameliyatları üzere düşünün. Bunların hepsi esasen bizim klinik pratiğimizin, poliklinik pratiğimizin yüzde 70-80’ini oluşturan hastalıklar. Hasebiyle, sıklığını ve yaygınlığını tespit etmek mümkün değil” diyor.
Başkent İstanbul Hastanesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Karakayalı da hemoroidal hastalık şikayetiyle gelen gençlerde artış olduğunu gözlemlediğini söylüyor.
“Bu bir farkındalığın da sonucu olabileceği üzere gençlerdeki işte bu ‘çağımızın hastalığı’ dediğimiz sedanter [hareketsiz] hayat ve yanlış beslenmeyle daha fazla gençte hemoroidal hastalık görüyoruz.”
Doç. Dr. Öztaş da “Kişisel deneyimlerime nazaran daha genç hastalarla daha sık muhatap olmaya başladım, onu söyleyebilirim. Biraz daha yaş geriye çekildi diyebiliriz” diye konuşuyor.
NASIL KAÇINABİLİRİZ ?
Uzmanlara nazaran hemoroidal hastalıktan kaçınmak için kabızlığı önlemek kritik ehemmiyette.
Doç. Dr. Özcan “Bizim arzu ettiğimiz şey beşerler tuvalete gitsin. Tuvaletini yumuşak bir formda zorlanmadan, ıkınmadan yapsın ve çıksın. Bunu sağlayacak şey de kabızlıktan kaçınmak” diyor.
“Kabızlığı engellemek için de kesinlikle bol lifli besinlerle beslenmek lazım. Tahıl, meyve yüklü, bol posalı besinlerle beslenmek, bunun yanında bol sıvı tüketmek ve hareket etmek lazım.”
Getty Images Uzmanlar, telefonla, tabletle tuvalette uzun müddet vakit geçirmenin hemoroidal hastalığı tetikleyebileceğini söylüyor. Prof. Dr. Karakayalı tuvalet alışkanlıklarına dikkat çekiyor;
“Çok uzun müddet tuvalette oturmak, gelmediği halde tuvalete gitme alışkanlığı edinmek. İşte ya da ofiste gelen tuvaleti erteleyip, akşamı beklemek ya da sonraki güne ertelemek.
“Tuvalette telefon kullanmak, gazete okumak da hemoroidal hastalığın gelişimi için bir risk faktörüdür.”
Öztaş da “Karın içi basıncı artıran faktörlerin her biri, oradaki basıncın artmasına neden olur. Mesela bayanlarda gebelik süreksiz bir faktördür. Dokuz ayda hastalar sahiden sorunlu bir duruma gelebilir fakat doğumdan sonra rahatlarlar” halinde konuşuyor.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Yaygın kanının bilakis, hemoroidal hastalık tedavisinde ameliyat birinci değil, son deva.
Doç. Dr. Muharrem Öztaş “Hastalığın nedenlerinin hepsi tedavide de öncelikle vurguladığımız şeyler” diyor.
“Önce hastaya kabızlık olup olmadığını sorarız zira varsa bunun bir halde ortadan kaldırılması lazım. Örneğin, ameliyat ettiğimiz vakit da tekrarlama ihtimali var. Siz bunlara dikkat etmezseniz erken periyotta tekrarlayacaktır.”
Getty Images“Hemoroid olduktan sonra hastaların en büyük ezası, ağrı, kanama ve kaşıntıdır. Hastayı bozan şeyler bunlar. Hasebiyle, bunları rahatlatmanın yolu da bunlardan geçiyor.”
- Stresi azaltmak
- Kabızlığı önlemek için lifli gıda
- Bol hareket etmek
- Bol sıvı tüketmek
‘DOĞAL’ TEDAVİLER TAHLİL OLABİLİR Mİ?
Hemoroidal hastalığın tedavisinde çok sayıda ‘doğal’ tedavi de öneriliyor ve pazarlanıyor. Lakin uzmanlar bunlara prestij edilmemesini öğütlüyor.
Prof. Dr. Karakayalı “Hemoridal hastalıkların da farklı tipleri var ve hafife alınacak bir hastalık değil. Hiçbir biçimde bunları önermiyoruz” diyor.
“Yağları, aktarlardan alınan otlar üzere şeyleri önermiyoruz. Bilmediğimiz şeyleri makat bölgesine sürmek hiçbir yarar getirmeyecektir.”
Dr. Muharrem Öztaş da “Elimizde gereğince ilaç var, muhtaçlık olursa da cerrahi tedavi var. İlaçla, gerekirse cerrahiyle bunu çözebiliriz, münasebetiyle ek bir arayışa gerek yok” biçiminde konuşuyor.
KANAMADAN ENDİŞELENMELİ MİYİZ?
Prof. Dr. Karakayalı rektal kanamanın çok ciddiye alınması gerektiğini söylüyor.
“Nasıl olsa hemoroidimden oluyor fikri son derece yanlış. Zira artık kolon ve rektal kanserlerin yüzde 15’ini 50 yaş altında görüyoruz. Yani 20’li 30’lu yaşlarda rektum kanseri görmek sürpriz değil artık. Rektal kanama olursa hiç tartışmasız tabibe başvurmaları gerekiyor.”
Doç. Dr. Öztaş ise “rektal kanamayla karşılaşan insanların sanki kanser mi oldum diye kaygıya kapıldıklarını” vurguluyor.
Özcan, hastanın yaşından bağımsız olarak gerekli gördüğü durumlarda, örneğin kanser kuşkusuna işaret eden hallerde tabibin kolonoskopi değerlendirmesi talep edebileceğini söylüyor.
Özcan, “Zaten 45 yaşından sonra kolonoskopi rutin olarak yapılması gereken bir şey, tarama için” diye ekliyor.
