Evrendeki sırrı çözülemeyen patlamalar ne anlama geliyor?

Getty Images

Astronomi uzmanları, 10 civarında bu garip, az görülen patlamalardan tespit etti. Bunlar, özel bir tıp kara deliğin işaretleri olabilir mi?

Bilim insanları daha evvel hiç bu türlü bir şey görmemişti. Uzayın derinliklerinde çok büyük bir şey infilak etti. Dünya’daki teleskoplar şaşırtan derecede parlak ve sıra dışı patlamayı 2018’de gördü ve 200 milyon ışık yılı uzaklıkta yaşananlar izlendi.

Patlama süratle ve dayanılmaz bir halde aydınlandı. Sıradan bir yıldız patlamasından, bir süpernovadan çok daha fazla parlaktı ve sonra kayboldu.

AT2018cow ismi verilen garip görünen patlamanın büyüklüğü güneş sistemimizle tıpkı boyuttaydı. Kısa mühlet sonra patlama daha akılda kalır “The Cow – İnek” ismiyle anılmaya başlandı.

Bu göz kamaştırıcı olayın akabinde astronomlar Cihan genelinde başka birtakım misal patlamalar tespit etti. Luminous fast blue optical transients (Parlak, süratli optik süreksiz olaylar) ya da LFBots diye tanımlanıyorlar ve hepsi birebir özellikleri paylaşıyor.

New York’taki Cornell Üniversitesi’nden astronomi uzmanı Anna Ho “Çok parlaklar” diyor. Mavi renkleri, patlamanın 40 bin derece civarındaki çok büyük sıcaklığından kaynaklanıyor. Kısa müddetli olduğundan süreksiz diye anılıyor

Bilim insanları başta LFBot’ların bir kusurlu süpernovae olduğunu düşündü. Bunlar, dışa patlamaya çalışan lakin içe patlayan ve böylelikle çekirdeğinde bir kara delik oluşan yıldızlar. Daha sonra yıldız, içten dışa yanlışsız tükeniyor.

Ancak bir diğer teori de dayanak görmeye başladı. Buna nazaran ışıma şimdi keşfedilmemiş, orta kütle kara delikleri diye bilinen, bir çeşit orta büyüklükteki kara deliğin, yanına çok fazla yaklaşan yıldızları yutmasıyla tetikleniyor. Geçen yıl Kasım’da yayımlanan bir çalışmada, bu fikre işaret eden yeni ispatlar bulundu.

Liverpool John Moores Üniversitesi’nden astronom Daniel Perley “Genel hissiyat o tarafa hakikat gidiyor” diyor.

Bu teori doğruysa, cihandaki en küçük ve en büyük kara delikler ortasındaki kayıp halka olan bu cins kara deliklerin varlığı kanıtlanabilir. Ayrıyeten, en büyük gizemlerden biri olan karanlık unsur konusunda yaşamsal değerde bir ipucu olabilir.

2018’de tespit edilen patlama olağan bir yıldız patlamasından 100 kat daha parlaktı. Dünya’dan 200 milyon ışık yılı ötedeki bir galakside meydana gelen patlama yakalandı.

O vakitten bu yana uzmanlar 10 dolayında benzeri patlama tespit etti.

Uzmanlar, giderek artan bir halde bu cins olayları aramak için gök yüzünün geniş kesitlerine bakarak teleskopları kullanıyor.

Kasım ayında yeni bir LFBot bulundu. Wasp ismi verilmesi düşünülen patlamaya dair birinci müşahedeler, başarısız bir yıldız patlaması olmadığını düşündürüyor.

Bir diğer fikirse LFBotların aslında Wolf-Rayet ismi verilen dev yıldızların güneşin kütlesinden 10 ila 100 kat daha büyük olan çok daha küçük kara delikler tarafından parçalanması.

• Eta Aquarid Meteor Yağmuru: Nereden, nasıl izlenebilir ?
• Dünya dışı hayatın keşfi insanlık için neyi değiştirebilir?

Şu anda en çok ilgi çekeniyse orta büyüklükteki kara delikler teorisi. Uzmanlar, Cihan’da orta büyüklükte kara delikler olduğuna neredeyse emin ancak şimdi kesin bir ispat bulunamadı.

Perley, bu teoriyi en heyecan verici olanı diye gördüğünü vurguluyor. Ama belli LFBot’ların ne olduğunu kesin bir halde bulabilmek için çok daha fazla örneğe muhtaçlığımız var.

Perley “Maalesef çok azlar. 100 civarındaki patlamayla ilgili data güzel bir sonraki adım olurdu.” Diye konuşuyor.

Daha fazla bilgi gelene dek bu garip patlamaların etrafındaki gizem sürecek. Net olansa, LBot’ların herkesin beklediğinden daha şaşırtan olmasıydı.

Perley “Keyifli, tek seferlik bir şey olacağını düşündüm. Ancak büsbütün farklı bir olay olarak ortaya çıktı. Giderek daha enteresan hale geldiler” diyor.

• James Webb Teleskobu uzak bir gezegende hayat muhtemelliğine dair güçlü izler buldu
• Karanlık Güç deneyi Einstein’ın Cihan teorisini temelden sarsıyor