Güvercin büyüklüğündeki dinozorun sırrı çözülüyor

Yaklaşık 150 milyon yıl evvel yaşamış bu kuş gibisi dinozor, evrim tarihinde uçuşun başlangıcına işaret eden kıymetli bir orta form olarak kabul ediliyor. Fakat hakikaten etkin bir formda uçabildiği, yani kanat çırparak havalanabildiği konusu uzun müddettir tartışmalıydı. Bu yeni fosil, bu soruya ışık tutabilecek ayrıntılar içeriyor.

Fosilin iskeleti neredeyse eksiksiz; sırf bir kanat ucunda küçük bir kemik eksik. En dikkat cazip detaylar ise çıplak gözle görülemiyor. Fosil, ultraviyole ışık altında incelendiğinde cilt ve tüy yapılarına dair daha evvel hiç görülmemiş yumuşak doku izleri ortaya çıkıyor.

Araştırmayı yöneten fosil sürüngenler küratörü Jingmai O’Connor, “Archaeopteryx, tüyleri olan birinci dinozor değil, kanatları olan birinci dinozor da değil. Lakin tüylerini uçarak kullanabilen bilinen en erken dinozor olduğunu düşünüyoruz” dedi.

Archaeopteryx yaklaşık bir güvercin büyüklüğünde. Yeni elde edilen UV bulguları, hayvanın uçuşa elverişli bir yapıya sahip olduğunu düşündürüyor. Bilhassa kanat yapısındaki üçüncül tüylerin fan formunda dizilimi dikkat alımlı.

Bu tüyler, günümüzde yaşayan kuşlarda uçuşu desteklemek için kanat boşluğunu kapatma misyonunu üstleniyor. Lakin bu fosildeki fan biçimi, görsel irtibat üzere farklı fonksiyonların de olabileceğini düşündürüyor. İki hipotez birbirini dışlamıyor.

Tüm bu bilgiler, daha evvel bulunan 13 Archaeopteryx fosiline karşın neden hala bu canlıyla ilgili net bir görüş oluşmadığını açıklıyor. Fosil numara 14 olarak kayıtlara geçen bu örnek, onlarca yıl boyunca özel koleksiyoncuların elinde kaldıktan sonra 2022’de Field Müzesi tarafından bilimsel araştırmalara kazandırıldı.