Kadın mücadelesine adanan öykülere Booker Ödülü
‘Kalp Lambası’ kitabının müellifi Banu Mushtaq Londra’da Memleketler arası Booker Ödülü’nü kazandı. Ödül, tarihinde birinci kere bir kısa hikaye derlemesine verildi. Kannada lisanında yazılan Kalp Lambası (Orijinal ismi: Heart Lamp) kendi çeşidinde bu itibarlı mükafatı kazanan birinci eser oldu.
Hintli müellif Banu Mushtaq ve mütercim Deepa Bhasthi, Güney Hindistan’daki bayanların gündelik ömürlerini ve çabalarını mevzu alan 12 kısa hikayeden oluşan yapıtla mükafata layık görüldü.
EDEBİYAT TARİHİNDE BİR İLK
Mushtaq’ın başarısı, mükafatın birinci sefer bir kısa hikaye derlemesine verilmesiyle edebiyat tarihinde bir birincisi temsil ediyor. Kitap tıpkı vakitte Karnataka eyaletinde konuşulan Kannada lisanında yazılıp bu itibarlı mükafata layık görülen birinci kitap olma özelliğini taşıyor.
Mushtaq, 2016 yılında bugünkü halini alan Milletlerarası Booker Ödülü’ne layık görülen altıncı bayan müellif olurken, çevirmen Bhasthi de mükafatı kazanan birinci Hintli çevirmen ve dokuzuncu bayan mütercim oldu.
Bhasthi bu mükafatın Kannada ve öteki Güney Asya lisanlarından daha fazla çeviri yapılmasını teşvik edeceğini umduğunu söyledi.
Mushtaq kabul konuşmasında okuyuculara, sözcüklerinin kalplerinde dolaşmasına müsaade verdikleri için teşekkür etti:
– Bu kitap, hiçbir kıssanın asla küçük olmadığı; insan tecrübesinin gobleninde her ipliğin bütünün yükünü taşıdığı inancından doğdu. Bizi sık sık bölmeye çalışan bir dünyada edebiyat, birkaç sayfa da olsa birbirimizin zihninde yaşayabileceğimiz son kutsal alanlardan biri olmaya devam ediyor.
Ödül, Londra’daki Tate Modern’de düzenlenen merasimde, çok satan müellif ve Booker Mükafatı sahibi Max Porter tarafından açıklandı. Beş kişilik jüri heyetinin başkanı sıfatıyla konuşan Porter, çevirinin “radikal” tabiatını överken, hikayelere dair heyet üyeleri ortasında gelişen takdir hissini izlemenin “büyük bir keyif” olduğunu lisana getirdi.
Porter, kitap için şunları söyledi:
– Bu hoş, ağır ve hayatı onaylayan hikayeler, Kannada lisanından yükseliyor; hikayeler, diğer lisan ve lehçelerin fevkalâde sosyo-politik zenginliğiyle harmanlanmış durumda. Bayanların ömürlerine, üreme haklarına, inanca, kast sistemine, iktidar ve baskıya dair derinlikli anlatılar sunuyor.
1990 ile 2023 yılları ortasında kaleme alınmış hikayelerden oluşan eser, finalde kalan beş kitabı geride bıraktı. Derleme, mütercim Deepa Bhasthi tarafından ihtimamla seçilip küratörlüğü yapılarak hazırlandı. Bhasthi, çeviride Güney Hindistan’ın çok lisanlı tabiatını muhafazaya özel değer verdi.
Yazar, avukat ve aktivist kimlikleriyle tanınan Banu Mushtaq, pazar günü düzenlenen kısa liste okuma etkinliğinde yaptığı konuşmada, hikayelerin temelinde bayanların yer aldığını vurguladı:
– Bu hikayeler, dinin, toplumun ve siyasetin bayanlardan sorgusuz sualsiz itaat bekleyişini ve bunu yaparken onlara insanlık dışı zulümler uygulayarak onları sadece ast pozisyonuna indirgemesini bahis alıyor.
ÖDÜL MÜELLİF VE TERCÜMAN ORTASINDA EŞİT PAYLAŞILACAK
50 bin sterlin (yaklaşık 2,61 milyon Türk Lirası) fiyatındaki para mükafatı, müellif ve tercüman ortasında eşit olarak paylaşılacak. Milletlerarası Booker Mükafatı, her yıl sonbaharda verilen İngilizce kurgu Booker Ödülü’nün kardeşi olarak, çeviri edebiyatına verilen en itibarlı ödüllerden biri olarak kabul ediliyor.
