Kapalı amfora 1100 yıl sonra açıldı: İçinden ne çıkacak?
Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Müdafaa ve Onarım Bölümü Başkanı ve kazının bilimsel danışmanı Doç. Dr. Hakan Öniz liderliğindeki 20 kişilik dalış takımı, Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında Antalya Müzesi ismine çalışmalar yürütüyor. Takım, Kaş ilçesi Besmi Adası açıklarında denizin yaklaşık 45-50 metre derinliğinde robotlar yardımıyla su altı hafriyatı gerçekleştirdi.
Kazı sırasında gemi batığından çıkarılan ve ağzı kapalı olan amfora, direkt karaya çıkarılmadan özel süreçlerden geçirildi. Akabinde Akdeniz Üniversitesi Sualtı Arkeolojisi Laboratuvarı’na götürülen eser, burada mikroskop ve özel büyüteçlerle incelendi.
BÜYÜK HEYECANLA AÇILDI
Antalya Bölge Kurulu uzmanları ve laboratuvar restoratörlerinin titiz çalışması sonucunda, keski, çekiç ve küçük aparatlar kullanılarak yaklaşık bir saat süren bir süreçle amforanın ağzı açıldı. Açılış anları Anadolu Ajansı takımı tarafından da görüntülendi.
Bilim insanları, amfora içinden çıkan çamurumsu unsurlardan numuneler alarak içerik tahlili başlattı. Birinci bulgular, materyalin dokusu, kokusu ve yapısına yönelik varsayımlar yapılsa da, kesin sonuçlar bilimsel tahliller tamamlandıktan sonra açıklanacak.
“SONUCU BEKLEMEK ÇOK DAHA HEYECANLI”
Kazı heyeti lideri Doç. Dr. Hakan Öniz, 1100 yıl evvel Filistin’in Gazze kıyılarından yola çıkan bir ticaret gemisinin Akdeniz kıyılarında fırtına sonucu batmış olabileceğini söyledi. Gazze’nin o periyotta kıymetli ihraç eserlerinden birinin zeytinyağı olduğunu belirten Öniz, şunları kaydetti:
“Bu ticaret gemisi birden fazla limana uğruyordu. 9. ve 10. yüzyıl, Abbasi egemenliğinin hakim olduğu bir periyottu. Gemide muhtemelen şarap taşıyan amforalar da var. Lakin Filistin’de halkın şarap tükettiğini sanmıyoruz; bu eserler muhtemelen göçmenler, Hristiyan hacılar yahut Kudüs’e gelen ziyaretçiler için armağan olarak gönderiliyordu. Ağzı kapalı bir amforanın bin küsur yıl boyunca bozulmadan kalması çok az görülen bir durum. İçinden zeytin çekirdeği, zeytinyağı, şarap ya da balık sosu çıkabilir, hatta farklı bir şey de olabilir. Açılması heyecan vericiydi, lakin sonucu beklemek çok daha heyecanlı.”
“ANALİZ SÜRECİ UZUN SÜRECEK”
Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Materyal Bilimi ve Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meltem Asiltürk Ersoy da meslek hayatında birinci defa kapalı bir amforanın içeriğini inceleyeceğini belirtti. Çamurumsu örnekler gözlemlendiğini söz eden Ersoy, şu bilgileri verdi:
“Deniz ortamında, 1100 yıllık süreçte basınç ve sıcaklık değişimlerinin tesirlerini anlamaya çalışacağız. Bilimsel çalışmalar tek bir tahlille sonuçlanmaz; farklı tahlillerin birbirini doğrulaması gerekir. Bu nedenle süreç uzun olacak. Elde edilen sonuçları periyodun tarihi bilgileriyle birleştirerek bilim ve arkeoloji dünyasına sunacağız.”
Amforanın tuzdan arındırılması ve kapağının açılması süreçlerini gerçekleştiren restoratör konservatör Rabia Işık Akyüz ise, amforanın daima ıslak kalmasını sağlayarak üzerindeki oluşumların ziyan görmemesi için hassas bir çalışma yürüttüklerini söyledi.
