Kemal Tahir’in Kurt Kanunu romanı yıllarca sansüre uğradı; gerçek yeni ortaya çıktı

Türk edebiyatının ustaları ortasında yer alan Kemal Tahir’in Kurt Kanunu romanı 12 Eylül Darbesi’nden bu yana sansüre uğramış. Birinci baskısı 1969’da yapılan kitap, o devir Tekin Yayınevi tarafından basılmış.

Fakat roman vakit içerisinde tahrifata uğrayarak muhakkak kısımları çıkartıldı ve o denli yayınlandı. Daha sonra öteki yayınevleri de aynı sansürü uygulayarak kitabı yayınladılar.

Akademisyen Nuri Sağlam, bahisle ilgili Karar gazetesinden Saliha Sultan’a röportaj verdi. Sağlam’ın açıklamaları şu şekilde;

Kurt Kanunu romanını öne çıkartan özellikler nelerdir?

“TARTIŞMA KONUSU OLAN ROMAN”

“Kemal Tahir’in ‘Kurt Kanunu’ romanı birinci kere 1969 yılında Bilgi Yayınevi tarafından basılmış ve o tarihten itibaren yarım asrı aşkın bir müddettir bilhassa edebiyat-tarih-siyaset bağlamında daima tartışma konusu olmuştur. Zira bu romanda, 1926 yılında Cumhurreisi Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya düzenlenen İzmir suikastı olayını bir fon olarak kullanan Kemal Tahir, yakın periyot Türk siyasî tarihinin İkinci Meşrutiyet’ten 1926’ya kadar gelen en çalkantılı ve karanlık periyodunu bahis edinmekte ve kurgunun ana eksenine büsbütün şahsî ihtirasın körüklediği ‘güç’ ve ‘iktidar’ uğraşını yerleştirmektedir. Gerçekten romanın ismiyle birlikte “Kurtlukta düşeni yemek kanundur” epigrafından da çarçabuk anlaşılacağı üzere esasen hiçbir insanî kaydın geçerli olmadığı bu kadîm arbedenin çeşitli tezahürlerini, İzmir suikastı üzerinden bir kez daha gözler önüne sermekte ve böylelikle kendi tabiriyle ‘günümüz olaylarına ve sıkıntılarımıza bir spot ışığı’ düşürmektedir…”

1972 BİLGİ YAYINEVİ (ORİJİNAL NÜSHA)

Roman, hasebiyle Kara Kemal’in Atatürk’e suikast cürmünden aranmasını da anlatıyor. Siz 2012 yılında Türk Edebiyatı mecmuasında ‘Bir İntihar Simülasyonu Olarak Kara Kemal Cinayeti’ başlıklı bir yazı yayımlamış, Kara Kemal’in intihar etmediğini, öldürüldüğünü ileri sürmüştünüz. Bu yazıda paylaştığınız bilgileri tekrar hatırlatabilir misiniz?

“KİTAPTA YANLIŞ BİLGİLER VAR”

Şimdi, o yazınızdan 13 yıl sonra yeni bir savda bulunuyor, yazınıza kaynak gösterdiğiniz ‘Kurt Kanunu’ romanının ilgili kısmında Kara Kemal’in intihar etmediğinin, polis tarafından taammüden öldürüldüğünün yazdığını lakin bu kısmın 12 Eylül 1980 sonrasında romandan çıkarıldığını söylüyorsunuz. Bu tezinizin temeli nedir? Siz bu tahrifatın nasıl farkına vardınız?

“TESADÜFEN FARK ETTİK”

“Kurt Kanunu’ romanını daha önce birinci sefer Tekin Yayınevi’nin 1982 tarihli 3. baskısından okumuştum. Lakin kelam konusu yazımda referans olarak İthaki Yayınları’nın 2005 tarihli 4. baskısını kullanmış ve en son iki yılı aşkın bir müddettir üzerinde çalıştığım ‘Gazi Paşa’ya Suikast ve Kurt Kanunu’ isimli kitabım için de Ketebe Yayınları’nın 2022 baskısını referans almıştım. Bu baskıların hiçbirinde Kara Kemal’in öldürüldüğü yazmıyordu! Hasebiyle kitabımın ‘Kara Kemal Cinayeti!’ başlıklı kısmında ‘Kurt Kanunu’ romanından bu türlü bir alıntı yoktu. Ancak kitabı okuma zahmetine katlanan pahalı meslektaşım Dr. Ali Yıldız, bu bahse dikkat çekince romanda Kara Kemal’in öldürüldüğüne dair rastgele bir söz olmadığını söyledim. Kendisi nazikçe “Var, herhalde gözden kaçırmış olmalısın” dedi ve kelam konusu pasajın fotoğrafını çekip gönderdi. Böylelikle bu muhavere sırasında Ali Bey’in romanın otantik nüshasına benimse tahrif edilmiş nüshalarına atfen konuştuğumuzu tesadüfen fark etmiş olduk.”

1982 TEKİN YAYINEVİ (TAHRİF EDİLMİŞ NÜSHA)

Peki bu vahim tahrifatı fark ettikten sonra ne hissettiniz, neler yaptınız?

“İKİ YAYINCINI KİTABINI KIYASLADIM”

“Bilgi Yayınevi’nin 1972 baskısına ilişkin olan bu pasajı okur okumaz apansız mideme saplanan ağır bir sancıya karşın hiç vakit kaybetmeden ‘Kurt Kanunu’ romanının kelam konusu otantik baskısını edindim ve Tekin Yayınevi’nden çıkan 1982 tarihli nüshayla satır satır karşılaştırmaya koyuldum. Sayfalar ilerledikçe artan büyük bir şaşkınlık, hüzün, ıstırap, utanç, hüzün ve kim bilir tahminen biraz da sevinçle karışık tuhaf bir his anaforu bütün benliğimi sarıyor ve bu süreçte her ne hikmetse merhum Âkif’in “Şu mezarlar ki, uzanmış gidiyor, ey yolcu, / Nereden başladı yükselmeye, bak, nerede ucu!” mısraları zihnimde dönüp duruyordu… Karşılaştırmayı bitirince çok cılız da olsa son bir ümitle dönüp İthaki ve Ketebe Yayınları tarafından basılan nüshalara bir daha baktım. Şayet kendimi tutmasaydım Akif’in mezkûr mısralarını bu sefer şahsen ben bozacak ve neredeyse “Şu tahrifat ki uzanmış gidiyor, ey yolcu, / Nereden başladı bu tahribat, bak, nerede ucu!” demekten kendimi alamayacaktım!…”

Yani ‘Kurt Kanunu’ romanındaki bütün bu tahrifat 1980’li yılların başlarında yapılmış ve o tarihten beri hiçbir editör ya da akademisyen bu durumu fark etmemiş mi?

“TAHRİF EDİLMİŞ BASKILAR…”

“Kemal Tahir’in romanlarının yayım hakkı 12 Eylül devrinde Bilgi Yayınevi’nden Tekin Yayınevi’ne geçince, bu yayınevi, ‘Kurt Kanunu’ romanı üzerinde birçok tahrifat yapmış ve bu tahrifat her nasılsa bugüne kadar evet hiç kimsenin dikkatini çekmemiştir. Çünkü 1981’den 2004 yılına kadar Tekin Yayınevi tarafından 9 kere basılan bu tahrif edilmiş roman, 2005-2021 yılları ortasında İthaki Yayınları’nda 20 baskıya ulaşmış ve en son 2022 yılında Ketebe Yayınları tarafından da birebir halde basılmıştır. Bu yüzden Türk okuyucusu yaklaşık yarım asırdır kelam konusu tahrif edilmiş romanı okumakta ve hasebiyle Kemal Tahir hakkında yapılan bütün akademik çalışmalarda da maalesef o gün bu gündür daima bu tahrif edilmiş baskılar temel alınmaktadır.”

2005 İTHAKİ YAYINLARI (TAHRİFLİ NÜSHA)

Romanda nasıl tahrifatlarla karşılaştınız. Ayrıyeten ‘Kurt Kanunu’ romanına yapılan bu tahrif suikastı insanın aklına “Acaba Kemal Tahir’in başka romanları da tahrif edilmiş midir?” sorusunu da getiriyor. Neler dersiniz?

“FARKINA VARMADAN YANILGIYI BÜYÜTÜYORUZ”

“Bu sorunun yanıtını ve ‘Kurt Kanunu’nda yapılan tahrifatın bütün boyutlarını bir makale ile kaleme almayı düşünüyorum. Sizinle şimdilik yalnızca delil olarak Kara Kemal’in öldürülmesiyle ilgili pasajı paylaşmakla yetinebilirim. Lakin romanda söz, cümle ve kısım bazında birçok tahrifat var, daha diğer çıkarılmış yerler de var. Bunu başka bir röportajda tekrar konuşabiliriz. Şimdilik örnek olarak size Kara Kemal’in öldürülme sorununu veriyorum. Zira bu işten sorumlu beşerler merak edilecektir, bu tahrifat bana nazaran Kemal Tahir’e büyük bir cinayet, Kara Kemal cinayetinden daha beter bir cinayettir. 45 yıldır herkesin gözü kör, kulağı sağır olmuş. Ben dahi kendimi bu manada çok suçladım. Bu türlü bir tahrifat yapılabileceği hiç aklımıza gelmiyor. Yayınevlerine, editörlere güveniyor, farkına varmadan yanılgıyı büyütüyoruz.”

2005 Ketebe Yayınları (TAHRİFLİ NÜSHA)

Kara Kemal’in öldürüldüğünü söyleyen satırlar romandan çıkarılmış.

Nuri Sağlam, romanın 1 ve 2 numaralı fotoğraflarda yer alan, 1972 tarihinde Bilgi Yayınevi’nden çıkan ilgili sayfalarını örnek gösteriyor. Akabinde, Tekin Yayınevi tarafından 1982’de yapılan baskıda Kara Kemal ile ilgili cümlelerde yapılan tahrifata da 3 numaralı fotoğrafı delil olarak sunuyor.