Kolesterol ilaçları bunamaya yol açar mı?
Yağ ve kolesterol beynin doğal unsurlarıdır. Bedendeki kolesterolün dörtte biri beyinde bulunur. Uzmanlar kolesterolün bellek ve öğrenmeyi sağlayan sonlar ortası temasta da kritik bir rol oynadığına dikkat çekiyor.
Prof. Dr. Kaynak Selekler
Çabuk düşünme ve süratli tepki vaktinin kolesterole bağlı olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Kaynak Selekler ‘’Ancak yüksek kolesterol (LDL) seviyesi damar sertliğine yol açarak kalp krizine, felce ve demansa (bunama) ve demansın sık görülen tipi alzheimer’a neden olabilir’’ dedi. Selekler, kolesterolü düşürücü tesiri olan statinlerin ise demansa yol açma risklerinin olup olmadığını şöyle açıkladı:
ERKEN YAŞTA DENETİM ÖNEMLİ
Amerikan Kalp Derneği 20 yaşından büyüklerin her 4-6 yılda bir, kan kolesterol seviyelerini denetim ettirmelerini önerir. Bu denetim üç paha sağlar:
– Yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) kolesterol (iyi kolesterol)
– Düşük dansiteli lipoprotein (LDL) kolesterol (kötü kolesterol)
– Trigliserit Total kolesterol, kandaki LDL, HDL ve VLDL (çok düşük dansiteli lipoprotein, başka bir berbat kolesterol) bedellerinin toplamıdır. Kan seviyesinin 200 mg’dl yahut altında olması en uygunudur. Yüksek olması kalp hastalığı ve felç riskini artırır.
DEMANS İÇİN 14 RİSK FAKTÖRÜ
Tıp dünyasının en itibarlı mecmualarından biri olan Lancet ‘ın “Lancet Demans Komisyonu” 2020 yılında Alzheimer hastalığı dahil tüm demans tipleri için 12 risk faktörü tanımlamıştı. Bunlar: Düşük eğitim seviyesi, işitme kaybı, hipertansiyon, sigara, obezite, depresyon, fizikî hareketsizlik, diyabet, çok alkol tüketimi, travmatik beyin hasarı, hava kirliliği ve toplumsal izolasyon’du.
Komisyon, 2024 yılında bu12 risk faktörüne 2 yeni risk faktörünü daha ekledi. Bunlar görme kaybı ve yüksek LDL kolesterol (kötü kolesterol) seviyesiydi.
Lancet Demans Komitesi bu 14 risk faktörünü azaltarak, demans olaylarının yüzde 40-50’sinin önlenebileceğini ileri sürdü.
KÖTÜ KOLESTEROL NEDEN YÜKSELİR?
Yüksek LDL (kötü kolesterol’ bedellerinin nedenleri şöyle sıralanabilir:
– Genetik faktörler
– Fazla ölçüde doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol içeren yiyeceklerle beslenme.
(Amerikan Kalp Derneği günlük kalorinin yüzde 25-35’inin balık, kabuklu kuru yemişler -ceviz, fındık gibi- ve soğuk sıkım zeytinyağı üzere bitkisel yağlardan alınmasını önerir.
– Çok kilo yahut obezite
– Hareketsiz (sedanter) hayat biçimi n Gerilimin direkt olarak kolesterolü yükseltici tesiri yoktur. Ancak gerilime bağlı olarak hayat biçimindeki değişiklikler kolesterolü yükseltebilir (depresyona bağlı faal hayatın azalması, çok kalorili ve yağlı yiyecekler, sigara alkol tüketiminin artması üzere.)
DİYET VE ANTRENMANLA DÜŞMEZSE İLAÇ ŞART
Kolesterol yüksekliğinin hem vasküler demans (damarlarla ilgili) hem de Alzheimer’in risk faktörü olduğu evvelce beri bilinmekteydi. Lakin son yıllarda kolesterolün saf ve zararsız olduğu tez edilmekteydi.
Lancet Demans Komisyonu’nun son bilimsel bulgusu, total kolesterolün bir kısmını oluşturan makus kolesterolün (LDL) demans ve Alzheimer risk faktörü olduğunu kanıtladı. Yeni araştırmaya nazaran, “kötü” LDL kolesterolün yüksek düzeylerde olması, bunama ve Alzheimer riskinin daha yüksek olması manasına gelebileceği belirtildi.
Dolayısıyla kolesterolü düşürmek için diyet ve idman tesirli olmadığında önerilen kolesterol düşürücü ilaçların (statinler) tıpkı vakitte bunama ve Alzheimer’a karşı da ek muhafaza sağladığı vurgulandı.
İŞTE ARAŞTIRMA SONUÇLARI
Lipid düşürücü casus statinlerin bilişsel fonksiyon üzerinde mümkün olumsuz tesirlerine ait tasalar ortaya çıkmış olsa da, 2018 Avrupa Ateroskleroz Derneği Mutabakat Paneli bildirisinde tez edilen bu bağlantıya karşı şu bilgiler verilmiştir.
İlk olarak, makul bilişsel testlerin yapıldığı ve statin ile plasebo (boş ilaç) ortasında hiçbir fark görülmeyen üç büyük çalışma var. Ek olarak, LDL kolesterol düzeyleri yüksek olduğu için tedavi edilen hastalarda bilişsel fonksiyonda hiçbir değişiklik bildirilmemiş.
Ayrıca, FDA’in pazarlama sonrası bilişi kıymetlendiren çalışmalarının en son sistematik incelemesi, yayınlanan bilgilerin statinlerin biliş üzerinde olumsuz bir tesiri olmadığını ortaya koymuştur. Bu nedenle, yaygın tasanın bilakis, statin kullanımı bilişsel gerileme ile ilişkilendirilmemiştir.
Aksine, statin başlatılması, Alzheimer için yüksek riskli olanlar da dahil olmak üzere, statin kullanıcılarında genel bilişsel gerileme oranının, hiç kullanmayanlara kıyasla farklı olmadığını gösterdi. Bu nedenle, statinlerin bilişsel fonksiyon bozukluğuna yahut demansa neden olabileceği kaygısı şu anda ispatlarla desteklenmemektedir.
