Tarihten podyumlara: Zamansız bir aksesuvar şapka
İnsanlık tarihinin en eski aksesuvarlarından biri olan şapka, yüzyıllar boyunca fonksiyonelliğinin ötesinde statü ve zarafetin simgesi haline geldi. Antik Mısır’dan Roma İmparatorluğu’na, Ortaçağ Avrupa’sından çağdaş modaya uzanan bu serüven, şapkanın yalnızca soğuktan yahut güneşten müdafaa aracı olmaktan çıkıp bir şekil tabiri haline dönüşmesini sağladı.
Antik çağlardan Avrupa saraylarına: Şapkanın birinci adımları
Antik Yunan ve Roma’da özgürlüğün sembolü olarak kullanılan koni biçiminde “pilos” şapkaları, ortaçağda toplumsal sınıfların belirleyicisi oldu. 17. ve 18. yüzyıllarda Avrupa’da büyük tüylerle süslenmiş şapkalar, soylular sınıfının saygınlık göstergesi haline geldi. 19. yüzyılda Sanayi Devrimi’yle birlikte şapkalar daha fonksiyonel hale gelirken bir yandan da modanın kıymetli bir ögesi olarak öne çıkmaya başladı.
Şapkacılığın öncüsü: Dünyanın birinci şapka markası
1676 yılında Londra’da kurulan Lock & Co. Hatters, İngiliz Kraliyet Ailesi, Winston Churchill ve Oscar Wilde üzere pek çok ünlü isme özel şapkalar tasarlamıştır. Bu markanın geniş kitleler tarafından beğenilmesi ve kalitesi, şapkanın sırf fonksiyonellikten çıkarak bir moda sembolüne dönüşmesinde büyük rol oynamıştır.
Vahşi Batı’nın vazgeçilmezi: Birinci kovboy şapkası
Dünyada ki birinci kovboy şapkası, 1865 yılında John B. Stetson tarafından tasarlanmıştır. John B. Stetson, altına atak periyodunda batıya göç eden beşerler için su geçirmez ve sağlam bir şapka tasarlamaya karar verdi. Stetson’un tasarımı, kısa müddette Amerika’nın batısında bilinir hale geldi ve kovboy kültürünün ayrılmaz bir kesimi oldu.
Moda dünyasında şapkanın yükselişi: Chanel ve Dior’un dokunuşu
Moda tarihini incelediğimizde, birçok ünlü modacının mesleğine şapkacılık yaparak başladığını görüyoruz. Jeanne Lanvin, Gabrielle Bonheir Chanel, Christian Dior üzere isimler, birinci devirlerinde şapka tasarlayarak moda dünyasında kendilerini kabul ettirmişlerdir. Vakitle şapka, koleksiyonlarında yalnızca bir aksesuvar olmanın ötesine geçerek estetik anlayışlarının kıymetli bir kesimi haline gelmiştir. Chanel’in sade lakin şık şapkaları, Dior’un kadınsı ve şık fötr şapkaları ve Lanvin’in klasik çizgilere sahip dizaynları, devirlerinin şapka modasına taraf vermiştir.
Coco Chanel, moda dünyasına şapka dizaynıyla adım atan birinci isimlerden biridir. 1910 yılında Paris’te açtığı “Chanel Modes” isimli butiğinde, devrin ağır ve süslü şapkalarına karşılık daha sade ve çağdaş dizaynlar sunarak büyük bir çıkış yaptı. Chanel’in yalın şapka dizaynları, Gabrielle Dorziat ve Sarah Bernhardt üzere ünlü oyuncular tarafından benimsenerek periyodun moda anlayışında tesirli oldu. Chanel’in getirdiği bu yenilikçi dokunuş, onun ilerleyen yıllarda tüm moda dünyasını değiştiren bir dizayncı haline gelmesini sağladı.
Christian Dior da şapka tasarımı ile moda dünyasına adım atan isimlerden biriydi. 1930’larda Paris’te küçük bir şapka butiğini işleten Dior, 1947’de moda dünyasında ihtilal yaratan “New Look” koleksiyonunda bayan imajını vurgulayan geniş kenarlı şapkalar tasarladı. Dior, ”Şapkalar olmadan bir koleksiyonu sergilemek imkânsız. Modeller, dünyanın en hoş elbisesini giyseler bile yeniden de çıplak görünürler” diyerek şapkanın koleksiyonlarındaki değerini vurgulamıştı.
CUMHURİYETİN ŞIK YÜZÜ: ŞAPKA DEVRİMİ
Türklerin klâsik kıyafetlerinde sarık yahut fes yer almıyordu. Eski Türklerde erkekler börk, kalpak ve deri başlıklar kullanırken bayanlar süslü başlıklar takıyordu. İslamiyetin kabulüyle birlikte, Müslüman-Türk erkekleri Araplardan etkilenerek sarık kullanmaya başladı. Kentlerde yaşayan bayanlar ise vakitle başlarını örtmeye yöneldi.
Türkiye’de şapkanın moda ve çağdaşlaşma açısından büyük bir rolü oldu. 1925’te gerçekleşen Şapka İhtilali ile birlikte, Batı stili şapkalar fesin yerine kullanılmaya başlandı. Atatürk, şapkayı yalnızca bir ıslahat ögesi olarak değil, tıpkı vakitte şık ve şık bir moda kesimi olarak da benimsedi.
1920’lerin bayanlar tarafından en tercih edilen modelleri cloche ve geniş kenarlı şapkalardı.
1930’lu ve 1940’lı yıllarda özel davetlerde ve resmi etkinliklerde tüy, kurdele ve tüllerle süslenmiş şapkalar moda oldu. Atatürk, şapkayı yalnızca bir ıslahat ögesi olarak değil, birebir vakitte şık ve şık bir moda modülü olarak da benimsedi.
Fransız dizayncı Stéphane Rolland, Atatürk’ün usulüne hayranlığını şu sözlerle lisana getirmiştir: “Taşıdığı her kıyafetle ona hayranlık duyduğumu söyleyebilirim. Bir köy seyahatinde giydiği bembeyaz kıyafet ve başındaki yazlık şapkayla Anadolu’nun rastgele bir köyünü, Monte Carlo yahut Nice’teki akşamüzeri yürüyüşlerinin şıklık çizgisine getirmiştir.”
KENNEDY’NİN UNUTULMAZ ŞAPKASININ DOĞUŞU
Jackie Kennedy’nin 1961’deki başkanlık yemin merasiminde taktığı Halston tasarımı şık ve minimal pillbox şapka, bayan modasında büyük bir ihtilal yarattı. Şıklığı ve sadeliğiyle dikkat çeken bu tasarım, kısa müddette zarafetin ve güç sahibi bayan kimliğinin bir sembolü haline geldi.
