Yaşayan ilaçlar ve kişiye özel aşılar MIMIC 2025’te tanıtıldı
Türk İmmünoloji Derneği ve Acıbadem Üniversitesi işbirliğiyle düzenlenen 6. Memleketler arası Moleküler İmmünoloji ve İmmünogenetik Kongresi’nde (Molecular Immunology and Immunogenetics Congress, MIMIC); bağışıklık sistemi üzerine çalışan dünyaca ünlü bilim insanları İstanbul’da bir ortaya geldi.
Amerika’dan Japonya’ya uzanan 8 farklı ülkeden 320 bilim beşerinin iştirakiyle düzenlenen kongrede, Karolinska Enstitüsü, MD Anderson Kanser Merkezi, BioNtech üzere önde gelen kurumların yanı sıra saygın üniversiteler ve araştırma enstitülerinden çok sayıda Türk ve yabancı akademisyen aktüel çalışmaları ile aktiflikte son derece heyecan verici sunumlar gerçekleştirdi.
Kongre, ulusal ve memleketler arası alanda immünoloji biliminin en aktüel gelişmelerini masaya yatırırken; temel bilimden klinik uygulamalara, kanser aşıları ve yeni kuşak tedavilerden bağışıklık sistemi aracılı çeşitli hastalıklara kadar geniş bir yelpazede oturumlara mesken sahipliği yaptı. MIMIC’te enfeksiyonlar, kanser ve çeşitli otoimmün hastalıkların immünolojik düzenekleri münazara edilirken tıpkı vakitte son yıllarda bağışıklık sistemine dayalı yenilikçi tedavilerin giderek ön plana çıktığı vurgulandı. Biyolojik ilaçlardan hücresel tedavilere uzanan pek çok yeniliğin münazara edildiği aktiflikte, ilaç ve tıbbi teknoloji firmaları ise dört farklı uydu sempozyumda bölümdeki son gelişmeleri iştirakçilerle buluşturdu. 29 Nisan Dünya İmmünoloji Günü’nün kutlandığı kongrede ayrıyeten ülkemizde hala değerli bir sıhhat sorunu olan “Primer İmmün Yetersizlikler” ile ilgili farkındalık oluşturmak hedefiyle Balon Uçurma Aktifliği düzenlendi. Gökyüzüne ulaşan her bir balonun faal tedaviye ulaşabilen bir hastayı temsil ettiği bu aktiflikte erken teşhisin değerine de dikkat çekildi.
KANSERLE SAVAŞTA YENİ UMUT NK HÜCRELERİ
Yürütülen çalışmalar, bağışıklık sisteminin doğal öldürücü hücreler olarak bilinen NK (Natural Killer) hücrelerinin, kanser immünoterapisinde ihtilal oluşturabileceğini ortaya koyuyor. Araştırmalar, bu hücrelerin yalnızca hastalıklı hücreleri gaye alarak sağlıklı hücrelere ziyan vermeden kanserle tesirli bir biçimde savaşabildiğini gösteriyor. Kongre Lideri Öğretim Üyesi Dr. Tolga Sütlü yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“CAR-T ve NK hücreleriyle lösemi, lenfoma ve melanom üzere kanser çeşitlerine yönelik umut vadeden sonuçlarımızı paylaştık. Bağışıklık sistemini kanserle savaşta daha faal hale getirmek için çalışıyoruz. NK hücreleri, sıhhatsiz gördükleri hücreleri öldürme kapasitesine sahip, sağlıklı hücrelere ise dokunmuyorlar. Bu açıdan tedavide kullanılmasının da daha inançlı olacağı düşünülüyor. Daha süratli, daha aktif ve daha az yan tesirli tedaviler üzerinde çalışıyoruz” dedi. NK hücrelerinin çeşitli kaynaklardan elde edilebildiğini de belirten Dr. Sütlü, “Bu hücreleri kandan ayrıştırarak ya da kordon kanından kök hücreleri alıp NK hücresine dönüştürerek kullanabiliyoruz” biçiminde konuştu. Geliştirilen yeni yaklaşımın “yaşayan ilaç” konseptiyle örtüştüğünü vurgulayan Dr. Sütlü, “Bağışıklık sistemi zayıfladığında kanserle savaş kaybediliyor. Biz ise bedende daima kalacak, hiç ölmeyecek, kanserle savaşmaya devam edecek hücreler geliştiriyoruz” dedi. Araştırmalar hala deneme kademesinde olsa da gelecek umut veriyor. “Şu anda CAR-T hücreleriyle tedavi olmuş ve onlarca yıldır kanseri nüksetmemiş hastalar var. Tıpkı başarıyı NK hücreleriyle de yakalayacağımıza inanıyoruz”
KANSER AŞILARI VE YENİ JENERASYON İMMÜNOTERAPİLER
Johannes Gutenberg Üniversitesi ve BioNTech bilim insanlarından Dr. Mustafa Diken, mRNA teknolojisiyle kanser aşıları geliştirdiklerinden, kanser immünoterapilerinde de değerli muvaffakiyetler elde ettiklerinden kelam etti. Bilhassa COVID-19 aşısıyla tanınan mRNA teknolojisinin artık kanser ve otoimmün hastalıkların tedavisinde de umut vadettiğine dikkat çeken Dr. Mustafa Diken, “Yaptığımız çalışmalarda mRNA aşılarının bilhassa akciğer, karaciğer ve lenflerdeki tümörleri küçülttüğünü gördük. Hatta metastaz yapmış kanserlerde metastazların da küçüldüğü, aşının tesirli olduğu görüldü. Pankreas kanseri üzerinde de aşı çalışmalarımız sürüyor. Ameliyat olmuş hadiselerde bir de aşı uygulandığında güzelleşme oranlarının daha da arttığını tespit ettik. Kanserde artık bireye özel tedaviler ön planda. Aşı ve immünoterapiler de gayeye yönelik, akıllı tedaviler oldukları için çok daha tesirli tedavi yöntemleri” diyerek yakın bir gelecekte kanser aşılarının da tedavide yerini alacağını vurguladı.
“AŞI ZITLIĞININ HİÇBİR BİLİMSELLİĞİ YOK”
MIMIC toplantısında, toplum sıhhati açısından aşılamanın kıymetine değinilerek, bilhassa ülkemizde ve birçok öbür ülkede yanlış bilgilendirme nedeniyle ortaya çıkan aşı tersliğinin, kolay kolay önlenebilecek hastalıkların yine salgın hale gelmesine yol açtığı ve aşı programlarının aksaması sonucu kızamık ile menenjit üzere önlenebilir bulaşıcı hastalıklar nedeniyle pek çok ülkede tekrar ölümlerin görülmeye başladığı vurgulandı. Enfeksiyonlar ve aşı alanındaki şimdiki bilimsel gelişmeleri paylaşan Avrupa İmmünoloji Dernekleri Federasyonu (EFIS) Lideri Prof. Dr. Bojan Polic, aşı aykırılığının hiçbir bilimsel desteği olmadığını vurgulayarak, “Aşıların otizm yahut kalp hastalıkları üzere önemli sıhhat sıkıntılarına yol açtıklarını kanıtlayan dünya çapında hiçbir bilimsel çalışma yok. Aşı aksiliği yalnızca toplum sıhhatini değil, bireylerin ömrünü da riske atıyor. Aşıyla bir hastalığı önlemek, tedavi etmekten çok daha kolay ve ekonomik” diye konuştu.
Aşıların toplum sıhhatine tesirine dikkat çeken Prof. Dr. Polic, “Aşılar sayesinde çiçek hastalığı yok oldu. Kızamık, çocuk felci, verem üzere ölümcül hastalıklar artık neredeyse hiç görülmüyor. Aşılar, bulaşıcı hastalıkların yaygınlaşmasını önleyerek salgın riskini azaltıyor. Her vakit yüzde 100 müdafaa sağlamasa da hastalığın ağır geçmesini ve hayati riski önlüyor” dedi. Prof. Dr. Polic, COVID-19 pandemisi sürecinde mRNA teknolojisinin süratle geliştiğini ve bu sayede artık sadece bulaşıcı hastalıklar değil, kanser ve otoimmün hastalıklar için de aşı geliştirme çalışmalarının sürat kazandığını belirtti. Prof. Dr. Bojan Polic, “Aşılarda çok kıymetli gelişmeler yaşanıyor. Yan tesirleri çok az ve denetim edilebilir aşılar var artık. mRNA aşıları sayesinde pek çok hastalığa karşı aşı geliştirilebilir. Önümüzdeki 5-10 yıl içinde sırf bakterileri, virüsleri değil, kanseri önlemeye ve tedavi etmeye yönelik aşılar da hayatımıza girecek” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Bojan Polic, bağışıklık sistemini gaye alan yeni tedavilerin birçok hastalıkta umut vadettiğini de belirtti: “Yeni antikorlar, CAR-T ve NK hücre tedavileri ve hücresel vezikül çalışmaları sayesinde artık kanser, ankilozan spondilit üzere iltihabi ve otoimmün hastalıklar daha tesirli biçimde denetim altına alınabiliyor. Yeni genetik ve moleküler testlerle pek çok hastalığın düzeneğini daha âlâ anlıyor ve akıllı tedaviler sayesinde de şahsa özel tahliller geliştirebiliyoruz. 6. MIMIC’te de bu üzere pek çok yenilik paylaşıldı. Bilimsel açıdan çok yüksek kalitede bir kongreydi. Çok kıymetli konuşmacılar, çok sayıda genç bilim insanı vardı. Türkiye’de İmmünoloji topluluğunun gerçek yolda ilerlediğini ve giderek geliştiğini gösteriyor bu. Gördüklerimden, bilhassa de gençlerden çok etkilendim”
“Bağışıklık sistemi, beyin sıhhatiyle derinden ilişkili”
Çevresel faktörlerin bağışıklık sistemi üzerindeki tesirleri, otoimmün hastalıklar ve bu alandaki yeni tedavi metotlarına ait bilimsel gelişmeleri pahalandıran Türk İmmünoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Arzu Aral, bağışıklık sistemi ile hudut sistemi ortasındaki irtibatlara dikkat çekti. Laboratuvar ortamında elde edilen keşiflerin hastalara yönelik tedavilere dönüştürülmesini amaçlayan translasyonel araştırmaların kıymetini vurgulayan Prof. Dr. Aral, “Özellikle son yıllarda, Alzheimer ya da Parkinson üzere nörodejeneratif hastalıklarla bağışıklık sistemi ortasındaki bağlantıyı inceleyen ve bu bilgiyi yeni tedavi yaklaşımlarına dönüştürmeyi hedefleyen çalışmalar sürat kazandı” dedi.
Alzheimer hastalığına karşı geliştirilen birtakım monoklonal antikor tedavilerinin çeşitli ülkelerde onay aldığını hatırlatan Prof. Dr. Arzu Aral, “Bu tedaviler, beyindeki amiloid plak birikimini azaltmada bariz tesire sahip olsa da, klinik yararları ve güvenlik profilleri açısından şimdi tartışmalar sürdüğünden Avrupa’da kullanım alanları şimdilik sınırlı” dedi. Emsal formda CAR-NK üzere hücresel tedavilerin nörolojik hastalıklarda da kullanımına ait preklinik ve erken etap klinik çalışmaların sürdüğünü tabir eden Prof. Dr. Aral, hastalıkların moleküler ve immünolojik düzeneklerinin daha düzgün anlaşılmasının ehemmiyetine dikkat çekerek, “Elde ettiğimiz bilgiler sadece hastalığın seyrini anlamamıza değil, tıpkı vakitte yeni geliştirilen tedavi yaklaşımlarının güvenliğini erken periyotta değerlendirmemize de imkan tanıyor. Bu da yakın periyotta bu hastalıkları ortadan kaldırmaya yönelik bağışıklık sistemi temelli tedavilerin daha inançlı ve ulaşılabilir olmasına dair umut verici” tabirlerini kullandı.
